Duurzaam hout is prachtig, maar liever geen oerbos in mijn boodschappentas

Oerbos in jouw boodschappentas?

Oerbossen worden niet alleen gekapt voor hout of papier; Het gaat vaak om de aanleg van soja- en oliepalmplantages mogelijk te maken. De grondstoffen soja, palmolie en houtpulp zijn terug te vinden in enorm veel producten, die je gewoon bij de supermarkt koopt: van margarine tot chips, van vleeswaren tot toiletpapier. Zonder dat je het beseft, leveren de dagelijkse boodschappen dus een bijdrage aan de ontbossing wereldwijd.

• Palmolie zit in 60 procent van de supermarktproducten, bijvoorbeeld in chocolade, koekjes, pindakaas, zeep en lippenstift. In Indonesië en Maleisië worden de laatste oerbossen van Azië platgebrand om ruimte te maken voor oliepalmplantages. Een nieuwe bedreiging voor de bossen is het gebruik van palmolie als brandstof voor auto's of om elektriciteit mee op te wekken.
• Soja wordt als plantaardige olie in voedsel verwerkt, maar het is vooral populair als veevoer. Bovendien zit soja in veel sauzen, soepen en broodbeleg. Voor onze vleesconsumptie wordt op grote schaal ontbost in Zuid-Amerika, ook in de Amazone.

Oerbossen

Oerbossen zijn uitgestrekte wouden van duizenden, soms zelfs miljoenen jaren oud. Het zijn complexe en kwetsbare ecosystemen. Negentig procent van alle plant- en diersoorten die op land voorkomen, tref je alleen aan in oerbossen. Het tropische regenwoud is het duurzaamste systeem dat je je op aarde kunt voorstellen. Diversiteit is de basis van de duurzaamheid.

Bossen leveren ons veel nuttige producten, zoals voedsel en grondstoffen voor medicijnen. Bossen hebben bovendien een gunstige invloed op het klimaat, onder meer omdat ze CO2 (kooldioxide) vastleggen. De groeiende CO2 uitstoot is de oorzaak van het broeikaseffect.

Onverantwoorde kap

Bij volledige kap in een oerbos worden alle bomen op een stuk grond in één keer gekapt. Hierna worden soms de overgebleven, economisch niet interessante, bomen in brand gestoken. Daardoor spoelt of waait de vruchtbare bodem gemakkelijk weg en kunnen nieuwe bomen nauwelijks of niet meer op deze plekken groeien. De groei van nieuw oerbos is dan ook een langdurig proces. Indonesie is ongeveer geruineerd door massale boskap, in Afrika zijn grote stukken bos volledig vernietigd, maar ook in Europa zijn veel oerbossen vernietigd. Alleen in Polen is nog een klein stuk oerbos overgebleven. Krijg een beeld vanuit de lucht van massale houtkap.

Volledige kap komt ook in productiebossen of plantages voor. Na de kap worden nieuwe bomen gezaaid of geplant. Zo ontstaan bospercelen met veelal dezelfde bomen van dezelfde grootte. Deze bossen zijn onaantrekkelijk voor andere planten en voor dieren.

Duurzame bossen

Duurzaam bosbeheer betekent dat er selectief gekapt wordt. Alleen bruikbare en volgroeide bomen worden gekapt. Hiervoor in de plaats worden nieuwe bomen geplant of krijgen zaailingen de kans om de plaats van de gekapte bomen in te nemen. Wanneer dit zorgvuldig gebeurt, blijft de rijkdom van het bos gehandhaafd.

Duurzame houtproductie

Hout uit gegarandeerd duurzaam beheerde bossen hebben het FSC-keurmerk, PEFC keurmerk, en/of dragen het Keurhoutlogo. Dit garandeert een verantwoord beheer en controle door een onafhankelijke certificerende organisatie. De beheerder zorgt er tevens voor dat zijn hout gescheiden blijft van hout uit andere bossen. Zo blijven de functies van bomen en bos in stand. Heeft het hout geen keurmerk, dan is het meestal geoogst in een productiebos. Dat is milieuvriendelijker dan hout uit ongerepte oerbossen. Op Milieucentraal.nl vind je een lijst van houtsoorten die grotendeels uit Europese productiebossen komen.  Hier meer informatie over houtsoorten, toepassingen, onderhoud, constructies, duurzaam bosbeheer etc.

Wat kun je doen?

• Let bij de aankoop van hout op het keurmerk (FSC). Zo weet jij zeker dat het hout afkomstig is uit duurzaam beheerde bossen.
• Wees zuinig met papier, niet alleen thuis, maar ook op het werk. Let bij de aankoop van papier op de keurmerken: Kringlooppapier en papier met een FSC-certificaat sparen de oerbossen. Spaar oud papier op en lever dat in voor hergebruik.
• Ook in Eko- of Fair Trade-producten kán soja of palmolie zitten, wat betekent dat ook deze producten niet altijd gegarandeerd oerbosvrij zijn. Producten met Eko- of Fair Trade-keurmerk worden wel duurzamer geproduceerd. Het is dan ook altijd beter om deze producten te kopen dan producten zonder keurmerk.

Koop oerbosvrij!

Als consument is het bijna niet mogelijk om duurzaam boodschappen te doen. Nog steeds komen massa's producten ons land binnen die hebben bijgedragen aan ontbossing. Wereldwijd is nog slechts 20 procent van de oerbossen intact. Greenpeace is daarom begonnen met de campagne 'Oerbosvrij' en dringt er bij de overheid op aan om concrete maatregelen te nemen om te garanderen dat alle producten op de Nederlandse markt oerbosvrij zijn. Greenpeace lanceert een lijst met producten waar soja of palmolie in verwerkt zit, om te laten zien dat het op dit moment vrijwel onmogelijk is om oerbosvrij boodschappen te doen. Klik hier voor meer informatie en de lijst met producten.

Meer weten?

• Fscnl.org: digitale leveranciersgids, waar per toepassing kan worden gezocht naar een FSC-houtsoort en de bijbehorende leverancier
• Vvnh.nl: Vereniging van Nederlandse Houtondernemingen
• Wnf.nl: Het Wereld Natuur Fonds heeft een brochure over bossen, ook voor jongeren.
  
• Inkoopduurzaamhout.nl: Alles over inkoop en criteria Duurzaam Hout

Webredacteur: Christa Smits