De meente als nieuw economisch model

Zondag, 9 februari 2014

In het boek 'Kleinschaligheid als alternatief' presenteert Gert Jan Jansen een inspirerend nieuw economisch model. Een model dat uitgaat van kleinschaligheid, betrokkenheid en gezamelijkheid en gebaseerd is op de oude concept van de meente.

De wereld speurt naar een alternatief voor de huidige economie want die lijkt vast te lopen in haar grootheidswaanzin en haar focus op aandeelhouderswaarde. De economie strompelt van crisis naar crises, het milieu is nog altijd geen integraal onderdeel van  het economische model en bovendien lijkt de ontsnappingsroute van de afgelopen jaren - economische groei - tot een einde te komen. We beleven de nadagen van het huidige model.

Innovaties

Daarom  speuren bedrijven naar nieuwe verdienmodellen en de overheid subsidieert en initieert allerhande projecten om economische innovaties tot stand te brengen. Dit gebeurt allemaal met wisselend succes want echte innovaties tot stand brengen, is een kwestie van lange adem en een proces met vallen en opstaan.

Een van de pioniers in deze speurtocht is Gert Jan Jansen. Hij is de man achter Hof van Twello, een kleinschalig publieksgericht landbouwbedrijf waarop al 10 jaar geleden bijzondere speurtocht is gestart. Een zoektocht naar een nieuw bedrijfsmodel voor een boerderij die geworteld is in een lokale gemeenschap, gezonde biologische eerlijke producten maakt voor een concurrerende prijs.

In het boek 'Kleinschaligheid als alternatief' doet Jansen verslag van die speurtocht en presenteert hij de succes- en hoopvolle uitkomst ervan. En het is een bijzonder boek geworden.  Het  is verfrissend om weer eens een echt gepassioneerd verhaal te lezen van een man di oprecht iets van de grond probeert te krijgen, onverbloemd stelling neemt tegen het grote bedrijfsleven, en zelfs niet schroomt om af en toe te verwijzen naar Karl Marx. Een oprecht, persoonlijk en authentiek verslag maar ook zakelijk en down to earth.

Deze authenticiteit zit Jansen soms in de weg. Mijn inziens verwijst hij iets te vaak naar misgelopen subsidies, samenwerkingen die op niets zijn uitgelopen en andere teleurstellingen. Een strengere redactie was op dit punt wel op z'n plaats geweest. Het boek komt soms wat gelijkhebberig over, maar dat neemt niet weg dat op de Hof van Twello een heel inspirerend model is ontwikkeld dat het bestuderen meer dan waard is. De beschrijving van het model 'de Meente' vormt de kern van het boek.

De meente

Een meente was van oudsher een stuk grond dat door boeren mocht worden gebruikt in ruil voor onderhoudswerkzaamdheden aan begroeiing, paden en sloten. De opbrengsten van het land waren dan voor de boeren. En deze wederkerigheid is het kenmerk van de Meente. Hof van Twello heeft bijvoorbeeld een Meente-moestuin waarop gezamelijk voor eigen gebruik maar ook voor de winkel geteeld wordt. Een deel van de inkomsten uit deze verkoop gaat weer terug naar de moestuiniers. Een echte win-win situatie voor eigenaren en gebruikers. Een wezenlijke verschuiving tussen bezit, gebruik en opbrengst.

En deze verschuiving die de meente bewerkstelligt, zou wel eens het hart kunnen vormen van een geheel nieuwe economie ontkoppeld van de gangbare economie die gedomineerd wordt door (grote) bedrijven, aldus Jansen. Hij is zo enthousiast over de meente als model dat hij dit principe wil toepassen op meer terreinen dan alleen de voedselproductie. Zo denkt hij aan een educatiemeente, een bouwmeente, een gezondheidsmeente en een finacieringsmeente. Sommige daarvan worden door hem al in de praktijk gebracht.

Breed toepasbaar

Maar hier is het boek minder overtuigend. De praktijk van de moestuin is inspirerend en goed uitgewerkt en het is begrijpelijk dat Jansen het concept wilt overzetten naar die andere terreinen. Maar hier staat Hof van Twello nog duidelijk aan het begin van de zoektocht. Het is nog niet zo gemakkelijk om het concept naar nieuwe toepassingen te vertalen. Jansen is wat mij betreft daarin iets te overenthousiast  Dat kan een lichte teleurstelling geven, maar aan de andere kant is het ook juist uitdagend. De meente is bewezen effectief, en kan een echt alternatief vormen voor de vastgelopen Corporate World. Voor iedereen die een steentje wil bijdragen aan, of, op z'n minst, wil nadenken over de vormgeving van die nieuwe economie is  de meente als model zeker het ovedenken waard. Met 'kleinschaligheid als alternatief, nieuwe meentes in een nieuwe economie', heeft Jansen hiervoor een hele mooie voorzet gegeven. Een echte aanrader.

Het boek kost 19,95 en is hier te bestellen. Geen verzendkosten.